Zaburzenia w obrębie ciała szklistego i siatkówki mogą znacząco wpływać na jakość widzenia i codzienne funkcjonowanie. Jednym z zabiegów ratujących wzrok w zaawansowanych przypadkach jest witrektomia – procedura chirurgiczna pozwalająca usunąć ciało szkliste i przywrócić prawidłową strukturę wnętrza oka. W tym artykule przybliżamy, czym jest witrektomia, jakie są jej wskazania, jak przebiega zabieg i czego można się spodziewać w okresie rekonwalescencji.
Czym jest witrektomia?
Witrektomia to mikrochirurgiczny zabieg okulistyczny polegający na częściowym lub całkowitym usunięciu ciała szklistego – galaretowatej substancji wypełniającej tylną komorę oka. Operacja ta umożliwia dostęp do siatkówki oraz leczenie jej schorzeń, a także usunięcie krwotoków czy ciał obcych. Zabieg jest przeprowadzany przy użyciu mikronarzędzi wprowadzanych przez niewielkie nacięcia w gałce ocznej.
Współczesna witrektomia jest bardzo precyzyjna i wykonywana w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym, często z wykorzystaniem technik mało inwazyjnych.
Jakie są wskazania do witrektomii?
Zabieg witrektomii stosuje się w leczeniu wielu chorób siatkówki i ciała szklistego, które mogą zagrażać widzeniu. Do najczęstszych wskazań należą:
- odwarstwienie siatkówki
- krwotok do ciała szklistego (np. przy retinopatii cukrzycowej)
- otwory w plamce (centralna część siatkówki)
- błony nasiatkówkowe powodujące zniekształcenie widzenia
- infekcje wewnątrzgałkowe (zapalenie wnętrza gałki ocznej)
- powikłania po urazach oka lub wcześniejszych operacjach
- obecność ciał obcych wewnątrzgałkowych
Zabieg może być także konieczny w przypadku komplikacji po operacji zaćmy lub w celu usunięcia zmętniałych soczewek wewnątrzgałkowych.
Kto kwalifikuje się do zabiegu?
Witrektomia jest zabiegiem przeznaczonym dla pacjentów, u których leczenie zachowawcze nie przynosi efektów lub istnieje zagrożenie trwałej utraty wzroku. Kwalifikacja do operacji odbywa się na podstawie:
- badania dna oka przy rozszerzonej źrenicy
- ultrasonografii gałki ocznej (szczególnie przy krwotokach)
- tomografii optycznej (OCT) siatkówki
- oceny ogólnego stanu zdrowia pacjenta
Decyzję o wykonaniu witrektomii podejmuje lekarz okulista specjalizujący się w chirurgii siatkówki i ciała szklistego.
Jak przebiega zabieg witrektomii?
Zabieg witrektomii trwa zazwyczaj od 30 minut do 2 godzin, w zależności od złożoności problemu i zakresu interwencji. Przebieg operacji można podzielić na kilka etapów:
- znieczulenie – zazwyczaj miejscowe (zastrzyk okołogałkowy), rzadziej ogólne
- wprowadzenie mikronarzędzi przez niewielkie nacięcia w twardówce
- usunięcie ciała szklistego i ewentualnych patologicznych struktur (np. krwi, błon, ciał obcych)
- leczenie zmian w siatkówce – np. przyszycie siatkówki, zamknięcie otworów
- wypełnienie gałki ocznej gazem, olejem silikonowym lub solą fizjologiczną (dla stabilizacji wnętrza oka)
Cały zabieg wykonywany jest pod mikroskopem operacyjnym, a jego przebieg kontrolowany jest przez zespół chirurgiczny z dużym doświadczeniem.
Ile trwa zabieg?
Czas trwania witrektomii zależy od rodzaju i rozległości schorzenia. Proste zabiegi – np. usunięcie krwotoku – mogą trwać około 30–45 minut, natomiast bardziej skomplikowane operacje siatkówki zajmują nawet 1,5–2 godziny.
Czas spędzony w placówce medycznej może być dłuższy ze względu na przygotowanie przedoperacyjne i obserwację po zabiegu.
Jak wygląda rekonwalescencja po zabiegu?
Powrót do pełnej sprawności wzrokowej po witrektomii jest procesem indywidualnym i zależy od wielu czynników – w tym rodzaju schorzenia oraz przebiegu zabiegu. Po operacji pacjent powinien:
- unikać pochylania się i wysiłku fizycznego przez kilka dni
- stosować krople przepisane przez okulistę (przeciwzapalne, antybiotykowe)
- chronić oko przed urazami i zanieczyszczeniami
- zgłaszać się na regularne kontrole (pierwsza zazwyczaj po 1–2 dniach)
W przypadku wypełnienia oka gazem konieczne jest przyjmowanie określonej pozycji głowy (np. twarzą do dołu) przez kilka dni – instrukcje przekazuje lekarz prowadzący.
Jakie są efekty zabiegu?
Efekty witrektomii zależą od przyczyny, dla której został wykonany zabieg, oraz od stopnia uszkodzeń wewnątrz oka. W wielu przypadkach pacjenci odzyskują ostrość wzroku i mogą prowadzić aktywne życie. Typowe rezultaty to:
- poprawa lub stabilizacja ostrości widzenia
- zahamowanie postępu choroby siatkówki
- zmniejszenie objawów (np. zniekształceń obrazu, mętów)
- odzyskanie niezależności w codziennym funkcjonowaniu
Warto pamiętać, że nie zawsze możliwe jest całkowite odzyskanie wzroku – wiele zależy od momentu interwencji i stopnia zaawansowania choroby.
Podsumowanie
Witrektomia to zaawansowany, ale bezpieczny i skuteczny zabieg chirurgiczny, który może uratować wzrok w przypadku poważnych schorzeń tylnego odcinka oka. Dzięki nowoczesnym technologiom i doświadczeniu specjalistów procedura ta przebiega sprawnie i pozwala wielu pacjentom wrócić do normalnego życia. Jeśli lekarz rekomenduje witrektomię, warto dokładnie zrozumieć przebieg operacji i aktywnie uczestniczyć w przygotowaniach do zabiegu oraz procesie rekonwalescencji.
