Prawo daje lekarzom swobodę wyboru co do tego, czy chcą oni być zatrudnieni na podstawie kontraktu, czy też umowy o pracę. Kontrakt jest odpowiednikiem umowy cywilnoprawnej, która gwarantuje m.in. wyższe wynagrodzenie za wykonywaną pracę. Jakie są plusy i minusy tej formy zatrudnienia z punktu widzenia lekarza i zatrudniającej go placówki medycznej? Na co uważać, podpisując kontrakt?

Czym jest kontrakt lekarski?

Kontrakt jest formą umowy cywilnoprawnej, gdzie stosunek prawny można ułożyć wedle uznania, do czego prawo mają obie strony, omijając wiele norm prawa pracy, jakie obowiązują w ramach zatrudnienia na umowę o pracę, pod warunkiem jednak, że stosowane zapisy nie naruszają obowiązującego prawa ani norm życia społecznego.

Dużym minusem jest to, że wiele placówek przedstawia lekarzom gotową treść kontraktu, a im zostaje jedynie go podpisać lub odmówić. Na szczęście jednak istnieją placówki medyczne bardziej otwarte na sugestie zapisów w umowach.

Jakie pułapki mogą kryć się w treści kontraktu?

Czas pracy

Nielimitowany czas pracy na kontrakcie skutkuje przemęczeniem, co z kolei prowadzi do większego ryzyka popełnienia poważnego błędu medycznego. Idąc dalej, ubezpieczyciel może w takiej sytuacji odmówić wypłaty odszkodowania, zakładając, że do błędu doszło z winy lekarza, jako że dobrowolnie wziął on na siebie zbyt wiele obowiązków. 

Odpowiedzialność za błąd

W przeciwieństwie do umowy o pracę, gdzie poza szkodami wyrządzonymi przez lekarza umyślnie, odpowiedzialność za szkodę ponosi jedynie pracodawca, kontrakt odpowiedzialnością za błędy medyczne obciąża również lekarza. Oznacza to, że pacjent może dochodzić odszkodowania zarówno od samego lekarza, jak i od jego pracodawcy.

Prawo pracodawcy do roszczenia zwrotnego

Kolejnym minusem dla lekarza jest tutaj fakt, że pracodawca może ubiegać się o roszczenie zwrotne – czyli zwrot odszkodowania wypłaconego poszkodowanemu pacjentowi w wysokości nawet do trzech miesięcznych pensji lekarza. W praktyce oznacza to często kolejne postępowanie sądowe, w którym lekarz sądzi się z zatrudniającą go placówką, jeśli nie dojdzie do zgody na drodze polubownej. 

Dlatego też warto w podpisywanym kontrakcie określić maksymalną kwotę, jaką lekarz może w razie potrzeby zwrócić pracodawcy (najlepiej, by nie przekraczała kwot określonych w polisie ubezpieczeniowej lekarza). W konstruowaniu korzystnej umowy może pomóc adwokat dla lekarzy.

Kary umowne

Zawierając w umowie zapisy o ewentualnych karach, jakie mogą zostać nałożone na lekarza w razie świadczenia usług w sposób niestaranny, warto zadbać o to, by były one sformułowane jasno i precyzyjnie, by nie była możliwa ich zbyt ogólnikowa interpretacja. Należy także jasno określić sposób naliczania kary umownej, a także zwrócić uwagę na to, czy jej wysokość jest adekwatna do sytuacji, za którą lekarz miałby być ewentualnie ukarany.

Postanowienia końcowe

To właśnie tu regulowane są sposoby rozwiązania umowy przed upływem terminu jej wygaśnięcia. Częstą sytuacją jest niestety ta, w której rozwiązanie umowy ze skutkiem natychmiastowym przysługuje jedynie placówce zatrudniającej, lecz warto pamiętać o tym, że lekarz również ma prawo upomnieć się o zapisy uprawniające go do wypowiedzenia umowy w trybie natychmiastowym, np. w przypadku zaniżania kwoty wynagrodzenia lub niewypłacania go przez podmiot zatrudniający.

Wady i zalety kontraktu z punktu widzenia lekarza

Zalety

  • Na kontrakcie nie ma podległości służbowej – lekarz nie ma obowiązku wypełniania poleceń ani pracy pod kierownictwem osoby, z którą zawiera umowę.
  • Wynagrodzenie jest wyższe niż w przypadku umowy o pracę – wynika to z faktu, że w przypadku kontraktu pracodawca nie musi odprowadzać składek na ubezpieczenia. 
  • Brak obowiązku osobistego świadczenia pracy – jeśli w umowie znajduje się stosowny zapis, wówczas możliwe jest przeniesienie praw i obowiązków wynikających z umowy na osobę trzecią
  • Zatrudnienie na kontrakcie umożliwia zakup m.in. auta i w ramach prowadzenia własnej działalności gospodarczej.
  • Brak sztywno ustalonych godzin czasu pracy i możliwość ustalenia ich samodzielnie. 

lekarz

Wady

  • Pracodawca ma możliwość wypowiedzenia umowy bez podania przyczyny.
  • Brak ochrony dla kobiet w ciąży – mogą one dostać wypowiedzenie również w tym czasie.
  • Niezbędne ubezpieczenie się od utraty dochodu.
  • Brak prawa do urlopu, świadczeń jubileuszowych i odpraw.
  • Spory rozstrzyga sąd cywilny, co wiąże się z innymi kosztami postępowania.
  • Lekarz musi samodzielnie odprowadzać wszystkie składki, podatek od uzyskanego dochodu oraz opłaty za obowiązkowe OC.
  • Polisa OC przedawnia się po 3 latach, podczas gdy pacjent może dochodzić swoich praw nawet przez 10 lat.

Wady i zalety kontraktu z punktu widzenia pracodawcy

Zalety

  • W przypadku kontraktu nie mają zastosowania ograniczenia normy czasu pracy, jakie nakłada umowa o pracę.
  • Brak odprowadzanych składek na ZUS.
  • Placówka zatrudniająca nie ponosi kosztów nagród, świadczeń jubileuszowych, odpraw itp.
  • Placówka nie płaci za czas choroby i urlopu.
  • Spory rozpatruje sąd cywilny.

Wady

  • Nie ma podległości służbowej – obie strony są równorzędne.
  • Kontrakt nie daje możliwości przeniesienia na inne stanowisko, nawet jeśli jest ono zgodne z kwalifikacjami.
  • Lekarz może wypowiedzieć umowę bez podania przyczyny.

Zatrudnienie na kontrakcie lekarskim niesie za sobą zarówno dużo plusów, jak i minusów, przy czym warto pamiętać, że wpływ na zapisy w nim zawarte ma nie tylko placówka medyczna, lecz też lekarz podejmujący decyzję o przyjęciu zatrudnienia. 

Rozważając przyjęcie zatrudnienia, warto rozważyć pomoc adwokata dla lekarzy, który dzięki gruntownej znajomości prawa i branży medycznej pomoże Ci skonstruować umowę doskonale zabezpieczającą Twoje interesy i ominąć najpoważniejsze pułapki.