Czas dojrzewania to lata, do których najczęściej wracamy z największą nostalgią – tak wiele rzeczy jest wtedy tymi pierwszymi, świat wydaje się mieć zupełnie inne kolory, niż gdy stajemy się dorośli… Warto jednak pamiętać, że młodzieńcze lata mają również swoją ciemną stronę, z którą muszą zmierzyć się zarówno nastolatki, jak i ich otoczenie. Jak poradzić sobie z burzą emocji i wesprzeć młodzież w ich trudnym czasie?
Intensywne zmiany w czasie dojrzewania
Zmiany psychiczne
Okres nastoletni to czas, kiedy następuje transformacja człowieka z dziecka – istoty pozbawionej własnego zdania na większość tematów, sterowanej głównie przez rodziców w osobę dorosłą – niezależną, zdolną do samodzielnego myślenia i kwestionowania otaczającej rzeczywistości.
Zmiany fizyczne
Oprócz zmian w psychice bardzo intensywnie rozwija się ciało. Rozwijają się cechy typowo kobiece i męskie, pojawia się owłosienie, miesiączka w przypadku dziewcząt, zmienia się brzmienie głosu, a w połączeniu ze zmianami w psychice – po prostu musi się to skończyć burzą hormonalną.
Organizm nastolatków funkcjonuje dużo bardziej intensywnie w związku z zachodzącymi zmianami, dlatego też może to być jedno z wytłumaczeń na dużą emocjonalność młodych ludzi.
Skąd bierze się bunt nastoletni?
Bunt jest nieodłącznym elementem odkrywania. W świecie, gdzie zmusza się nas do podporządkowywania się schematom, a w szkołach wtłacza do głów “prawdę objawioną”, w nastolatku pojawia się chęć sprawdzenia, co znajduje się poza sztywnymi ramami – pojawia się kwestionowanie.
Przypomnij sobie czas, kiedy w wieku ok. 4 lat Twoje dziecko zaczęło się wyjątkowo żywo interesować światem i zadawać miliony pytań dziennie. Ciężko było nadążyć z odpowiedziami, lecz wówczas maluch zdobywał wiedzę o wielu rzeczach w sposób teoretyczny.
Z kolei nastolatek nie bierze już na słowo wypowiedzi starszych. Zastanawia się nad tym, co złego miałoby być np. w tatuażach, piercingu, relacjach homoseksualnych i wielu innych kwestiach, w których starsze pokolenia mają dużo większe opory.
I chociaż bunt młodych wobec zastanego porządku jest głównym motorem napędowym do zmian społecznych w kraju i na świecie, dorośli wciąż nie potrafią właściwie obejść się z buntem swoich nastoletnich dzieci. A to zwiększa ryzyko pojawienia się zagrożeń środowiskowych. Jakie to zagrożenia?
Jakie zagrożenia środowiskowe czyhają na młodzież?
Jednym z problemów jest chęć zaimponowania rówieśnikom. Nastolatki zakładają, że starsze pokolenie ich nie zrozumie, więc szukają uznania “u swoich” – osób, które są na identycznym etapie, mają takie same problemy i wielu rzeczy nie trzeba im tłumaczyć.
Nierzadko jednak, aby zyskać sobie “przyjaciół”, młodzi są zdolni do robienia niezbyt rozsądnych rzeczy, takich jak korzystanie z używek, ryzykowne zachowania, łamanie prawa i powielanie negatywnych wzorców zachowań.
Jak reagować, gdy nastolatek sięgnie po narkotyki?
Wszyscy wiemy, że narkotyki są dużym zagrożeniem, jednak prawie nikt nie ma pojęcia o tym, jak postępować, gdy własne dziecko po nie sięgnie. Najczęstszy jest szok, niedowierzanie i zastanawianie się, co w wychowaniu dziecka poszło nie tak.
Wielu rodziców zastanawia się, jak dziecko może robić im coś takiego – i tu warto wyjaśnić jedną, zasadniczą kwestię: dziecko nie robi niczego Tobie, tylko sobie. Niszczy SWOJE zdrowie i SWOJĄ przyszłość. Jaka zatem powinna być reakcja?
- Postaraj się nie zaczynać rozmowy, kiedy jesteś w emocjach. Ochłoń i choć to trudne, spróbuj “wejść w buty swojego dziecka”: czy miało dość uwagi, ciepła, miłości, czy też było chowane pod kloszem, krytykowane, wyśmiewane?
- Odpuść sobie “kazania” na temat konsekwencji, szczególnie jeśli chodzi o te zdrowotne – nastolatek nawet bez zażywania narkotyków się tym szczególnie nie przejmuje.
- Okaż wsparcie i nie oceniaj. Nie rób wyrzutów, nie oczekuj wyjaśnień, pozwól mówić, nie oceniaj i nie komentuj.
- Pozwól ponieść konsekwencje. Nie rób tego jednak z wyższością w stylu “a nie mówiłam/em” – wytłumacz, że nie może ich uniknąć, lecz bez względu na to będziesz je kochać i wspierać.
- Nie wstydź się i nie tłumacz przed otoczeniem. Każda rodzina przeżywa różne problemy, a Twoja odwaga może pomóc niektórym przełamać również swoje milczenie.
- Skorzystaj z leczenia w renomowanym ośrodku. Leczenie narkomanii często wymaga profesjonalnego wsparcia, by zapobiec m.in. powróceniu do nałogu.
Jak radzić sobie z nastolatkiem?
To pytanie zadają sobie wszyscy rodzice, kiedy ich dziecko wkracza w ten nieprzewidywalny czas. Warto jednak pamiętać o tym, że pomimo nerwowej postawy, wciąż stoi przed Tobą Twoje dziecko, które najbardziej na świecie chce być kochane i rozumiane – takie, jakie jest. To jedyna, choć trudna do wdrożenia w życie recepta na dobre relacje z nastolatkiem.
